ZINNEN: onze innerlijke rechters en advocaten (Jonathan Haidt)

Elke twee weken kiest Frank Philippaerts, partner bij FLY Consult, een citaat dat hem is bijgebleven en dat op een of andere manier aansluit bij ons werk als leadership coaches, trainers en consultants bij FLY.

‘While we tend to think of our minds as objective judges searching for truth, in fact, our minds are more like inner lawyers who find reasons that justify and defend the beliefs we already hold. Our inner lawyers are extremely skilled at finding and interpreting information in exactly the right way to support our conclusions.’

Bovenstaand citaat is van Jonathan Haidt , Amerikaans sociaal psycholoog, verbonden aan de New York University/Stern en auteur van onder andere ‘The Happines Hypothesis’ en ‘The righteous mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion’.

Het is geen toeval dat Haidt ons brein vergelijkt met een rechter. Zijn onderzoek focust ondermeer op de wijze waarop ons moreel oordeel gebaseerd is op emotie en intuïtie. Het kan dan bijvoorbeeld gaan over onze inschatting of een beslissing/daad al dan niet rechtvaardig, loyaal, zorgzaam etc is.  In veel gevallen, beweert hij, komt de ‘rationele’ verklaring of ‘rechtvaardiging ’ van onze ‘moreel juiste’ beslissingen pas nadat we die al genomen hebben. Dat hoeft niet noodzakelijk te betekenen dat we een slechte beslissing nemen. Het houdt wel het risico in dat we beslissingen of standpunten van anderen waarmee we het niet eens zijn als moreel verwerpelijk beoordelen. En soms is het dan een kleine stap om de ander als ‘moreel inferieur’ te zien. In dat geval wordt het nog moeilijker om tot gedragen beslissingen te komen.

In ons werk als teamcoaches zien we niet zelden hetzelfde mechanisme aan het werk wanneer teams (snel moeilijke) beslissingen moeten of willen nemen. In vergaderingen zal (gelukkig) niet snel worden uitgesproken dat een collega oneerlijk, achterbaks, egoïstisch is. Maar de kans bestaat dat ons onuitgesproken oordeel over hem of haar blijft meespelen in de manier waarop het team een belangrijke beslissing neemt of uitstelt.

Daarom loont het echt de moeite om, zeker wanneer de discussie emotioneel wordt, na te gaan hoe onbevangen je aan het luisteren bent naar de zogenaamd ‘onethische’ argumenten van die ander. Ben je je bewust van de impact daarvan op je eigen denken en redeneren? Waarop baseer je je om aan te nemen dat de ander oneerlijk, onrechtvaardig of wat dan ook is? Hoeveel interesse kan je echt opbrengen voor zijn/haar standpunt en de onderliggende argumenten? Je vergroot zo de kans dat zowel de kwaliteit van als het draagvlak voor een teambeslissing toeneemt.   

Interesse in ons werk als teamcoaches en begeleiders van directie- en managementteams? Contacteer ons gerust!

Nog aanbevolen lectuur van Haidt: dit essay over de manier waarop social media democratische instituten dreigen uit te hollen of de publieke steun (en waardering) ervoor te ondermijnen is bijzonder lezenswaard. Haidt doet ook enkele eenvoudige voorstellen om dit aan te pakken. https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2022/05/social-media-democracy-trust-babel/629369/