WAT LEVERT POLARISEREND TAALGEBRUIK JE OP ALS LEIDER? (spoiler alert: niet veel goeds)

Eerder schreef ik hoe vaag taalgebruik kan wijzen op het niet durven of willen opnemen van verantwoordelijkheid of het zich op voorhand – al dan niet bewust - indekken voor de gevolgen van dubbelzinnigheid of vaagheid.

In deze zesde bijdrage over Taal en Leiderschap sta ik kort stil bij de mogelijke effecten van polariserend taalgebruik. Tijdens onze leiderschapsprogramma’s horen we regelmatig hoe deelnemers dit soort taal gebruiken als een al dan niet bedoeld retorisch trucje om het echte gesprek niet aan te (hoeven) gaan.  

Dat is met name zo indien zij of hij niet meteen andere opties ziet of wilt bespreken dan degene waarop zij/hij automatisch en veilig terug kan vallen. Wanneer we daar dieper op ingaan, blijkt het onder andere te gaan over een gebrek aan kennis of kunde. Nog vaker gaat het om de moed en durf ander gedrag te tonen en/of andere standpunten dan de eigen te onderzoeken.

Enkele voorbeelden van taalgebruik dat een polariserende toon heeft? Wanneer we het hebben over het belang om regelmatig waardering uit te spreken voor gedrag of prestaties van medewerkers, horen we wel eens dit soort uitspraken:

• “Maar ik kan haar toch niet voortdurend complimenten geven!”
• “Mag ik dan nooit eens zeggen dat hij slecht bezig is?”

Woorden als ‘altijd’, ‘nooit’, ‘iedereen’, ‘niemand’, ‘alles’ en ‘niets’ maken het niet alleen voor de toehoorder maar vooral voor wie ze uitspreekt moeilijk om in actie te komen. Wanneer je luidop (of tegen jezelf) zegt dat er geen andere oplossingen zijn, wordt het natuurlijk lastig voor je om gedrag te stellen dat afwijkt van wat je tevoren als een overtuiging gedeeld hebt. Dat is de ‘wet van de interne consistentie’: we vinden het moeilijk om iets te doen waarvan we eerder gezegd gebben dat het niet kan, fout is, ongepast is, ‘niet past in onze cultuur’, enzoverder. Anders gezegd: je doet je zelf, je collega’s en medewerkers geen plezier met dit soort van absolute woorden of uitspraken. Ze verhinderen dat je jezelf (gedachten, gevoelen, acties) of anderen in beweging brengt en beslissingen neemt die ertoe doen.

Het loont om aandacht te besteden aan hoe je je boodschappen of meningen formuleert. Indien je als leider gesprekken wilt voeren die er echt toe doen ben je je dus best bewust van het effect dat je wil bereiken met je woorden, op anderen én op jezelf.

Meer weten over onze leiderschapsprogramma’s? https://www.flyconsult.eu/aanbod/leiderschap