De wekelijkse stoïcijn: inspiratie voor wendbaar en veerkrachig leiderschap part 35 / ‘’hoop en angst zijn hetzelfde”

Hecato zegt: “Stop met hopen en je zult niet langer bang zijn.  De belangrijkste oorzaak van beide kwaden (angst en hoop)  is dat in plaats van ons aan te passen aan de huidige omstandigheden, we veel te ver vooruitdenken.“

Seneca, Epistulae morales (Moral letters), 5.7b-8

Hoop wordt over het algemeen als iets goeds gezien.  Angst wordt meestal beschouwd als iets slechts.  Voor een stoïcijn als Hecato zijn ze hetzelfde.  Beide zijn voorstellingen van de toekomst over dingen waar we geen controle over hebben.  Beide zijn de vijand van dit huidige moment waarin je je nu bevindt. 

Het draait er niet om dat we onze angsten overwinnen, maar dat we begrijpen dat zowel hoop als angst een gevaarlijke hoeveelheid ‘behoeften’ en ‘zorgen’ in zich hebben.  En helaas zijn het die behoeften die zorgen veroorzaken.

Nu is er niks tegen vooruitkijken en een visie voor de toekomst ontwikkelen of plannen maken, zolang je daarbij de realiteit ziet zoals ze is.  Laat je niet verblinden of verstoren door ongegronde angst of valse hoop.  Dat is ook wat de stoïcijnen met onverstoorbaarheid bedoelen.

De onverstoorbaarheid waarvoor de stoïcijnen bekend zijn wordt te dikwijls gelezen en gebruikt als emotie- en gevoelloos.  Dat is niet waar een (actuele) lezing van hun teksten toe aanzet.  Een eigentijdse interpretatie aangepast aan onze tijd maakt het advies van de stoïcijnen nog steeds erg bruikbaar: het gaat erom dat je je emoties (h)erkent, toelaat, accepteert en begrijpt wat ze te vertellen hebben over zaken die voor jou belangrijk en waarde(n)vol zijn.

Je mag er ook even door van de kaart zijn, je er even door laten verstoren, maar liefst niet overspoelen.  De kunst is je daar bewust van te zijn en de leiding te behouden of terug te nemen, je emotie te kanaliseren.   Laat de emotie niet jou leiden, maar leid de emotie.

De leiding behouden betekent niet de emotie onderdrukken.  Het gaat eerder om van emotie onderdrukken naar emotie uitdrukken te gaan.

Ik vul de reflecties van de stoïcijnen graag aan met het denken van Kristin Neff en anderen over zelfcompassie en mildheid:

‘We hebben niet zoveel vat op onze karaktertrekken, onze aangeboren persoonlijkheid, onze lichaamsbouw, onze gezondheid, de fijne en vervelende dingen die ons overkomen.  Maar wat we wel kunnen doen, is aardig voor onszelf zijn wanneer we onze beperkingen onder ogen zien, waardoor we minder onder onze beperkingen gebukt gaan.’

Mildheid en zelfcompassie zouden wel eens de sleutel kunnen zijn tot echte onverstoorbaarheid.  Jezelf accepteren met je sterke en zwakke kanten, met je mooie en minder mooie kanten en je tegelijkertijd kwetsbaar kunnen tonen, maken het leven veiliger en aangenamer voor onszelf en degenen die met ons samenleven- en werken.