Context, betekenis en interpretatie

Schrijven over taal en leiderschap zonder het te hebben over de context waarin je spreekt, schrijft, zwijgt of luistert heeft weinig zin. Betekenis ontstaat door context, gewild of ongewild. Hoe, wanneer en tegen wie je iets zegt, is inderdaad minstens even belangrijk als wat je zegt. En omgekeerd…

 Wanneer een manager zijn team vraagt om ’s avonds op tijd naar huis te gaan heeft dat een heel andere betekenis wanneer daags voordien een collega in slaap gevallen is achter het stuur van zijn auto, na een lange werkdag op weg naar huis. Wanneer diezelfde manager een week later een van zijn teamleden suggereert om “toch maar even over te werken zodat de klant niet gefrustreerd raakt”, krijgen zijn oorspronkelijk verzoek en zijn nieuwe vraag weer een heel andere betekenis. Zo werkt dat nu eenmaal. Beide vragen kunnen perfect legitiem zijn. Maar als leider doe je er goed aan om de communicatiecontext goed in te schatten en er je communicatie op af te stemmen. 

 Praat je met - of schrijf je naar - je kind, partner, medewerker, manager, aandeelhouder, vakbondsafgevaardigde of de voetbaltrainer van je dochtertje? Voel je jezelf ontspannen of net helemaal opgedraaid, moe, boos, verdrietig of angstig? En hoe zit het dan met de gevoelens van je gesprekspartner? Heb je veel of weinig tijd? Hoe schat je zelf je (machts)relatie in ten opzichte van degene waarmee je een gesprek hebt? Hoe denk je dat je gesprekspartner naar jou kijkt? Wat stond er ook weer in die laatste e-mail die je van haar kreeg? Schijnt de zon of regent het...? De context waarin je gesprek plaats vindt of waarin je een tekst schrijft en die gelezen wordt, zal in belangrijke mate de betekenis ervan bepalen, of je dat nu leuk vindt of niet. Een reden waarom de tips en tricks van goedbedoelende zelfhulpboeken na verloop van tijd toch niet helemaal voor jou lijken te werken heeft onder andere te maken met de steeds veranderende en vaak onvoorspelbare en moeilijk helemaal te doorgronden context. Je daarvan ten volle bewust zijn en er rekening mee houden bij het mondeling of schriftelijke formuleren van je boodschap, eis of vraag, getuigt van realiteits- en verantwoordelijkheidszin als leider. En al ben je, zoals al eerder geschreven, misschien niet verantwoordelijk voor de interpretatie die anderen geven aan jouw woorden, het kan nooit kwaad om heel specifiek te omschrijven wat je echt wil zeggen.