Experts in leiderschap
en leiderschapsontwikkeling

Elke twee weken kiest Frank Philippaerts, partner bij FLY, een citaat dat hem is bijgebleven en dat op een of andere manier aansluit bij ons werk als leiderschap coaches, trainers en consultants bij FLY. Bij het diagonaal lezen van een tekst springen soms zinnen in het oog die afgedrukt werden in een ander (groter, cursief, vet) lettertype. Ze zijn bedoeld om de aandacht te trekken van de lezer. Daar is men in mijn geval goed in geslaagd bij De Standaard Magazine van het afgelopen weekend. Op pagina 6 bovenaan in vette grote letters lees ik deze uitspraak van Carl Van Winckelmann, een Nederlands theatermaker die door DS geïnterviewd wordt over Europese man, zijn nieuwe theaterproductie: “Het gevaarlijkste ding in de wereld is de belofte van een eenvoudig verhaal.” Die zin blijft onmiddellijk hangen, ondanks enige, aanvankelijke scepsis. (Die heb ik ontwikkeld door het overmatige gebruik van superlatieven door een voormalige Amerikaanse president: smartest, best, most, least etc.). Er zijn ongetwijfeld dingen die nóg gevaarlijker zijn, maar de boodschap is duidelijk: geloof ze niet, de eenvoudige verhalen. De geïnterviewde verwijst onder andere naar de discussies over migratie en identiteit en de illusie dat bijvoorbeeld het optrekken van een muur tussen de VS en Mexico om ‘hen’ buiten te houden, ‘de’ oplossing is voor ‘het’ probleem – volgens diezelfde voormalige president. Ook tijdens coachings of leiderschapsprogramma’s krijgen we ze regelmatig te horen, de vragen naar eenvoudige recepten, de allesomvattende tips en tricks: ‘reik me een oplossing aan, liefst één die in alle omstandigheden werkt. Hoe motiveer ik mijn medewerkers?’ Of: ‘welk communicatie- of leiderschapsmodel verklaart/voorspelt/schrijft voor wat ik moet doen als ik te maken krijg met een gedemotiveerd/angstig/uitgeblust teamlid?’ Maar ook voor dit soort vragen bestaan geen kant en klare recepten. (En natuurlijk weten we dat vaak maar zouden we liefst geloven dat het wél bestaat, dat eenvoudige verhaal). Waarmee we dan wél aan de slag gaan? We zijn zeker niet vies van het aanreiken van handvaten en modellen of het delen van ervaringen en best practices. We brengen ook graag in wat de wetenschap ons leert over gedrag bij mensen (in groep, onder druk, bij onduidelijkheid of ambiguïteit, in een machtspositie of net niet etc). Maar ook dan blijft het een zoeken naar wat best past bij jou en waarom je dat gelooft. Op pagina 43, niet van DS Magazine maar van DS Weekblad, lees ik nog een interview, ditmaal met componist en pianist Mathias Coppens. Hij citeert uit de roman Bezonken Rood van Jeroen Brouwers: “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.” Prachtig vind ik dat! En welbeschouwd misschien ook een reden waarom er geen eenvoudige verhalen bestaan? Interesse in onze leiderschapsprogramma’s? Laat het ons weten via info@flyconsult.eu

Ik ga in deze 2e flywheeler verder op de 1e waarin ik het had over wat ons drijft. Er zijn een paar fundamentele vragen waar je als persoon en leider best even bij stilstaat, jezelf observeert en over reflecteert en zo eerlijk mogelijk in de spiegel in de spiegel kijkt. Je bent er toch alleen mee. Wat leidt jou? Hoe leid jij? Word je gedreven door macht of impact? Hoe goed voelt het om macht te hebben of impact te hebben? Of hoe zet je macht in om impact en invloed te hebben? En hoe vermijd je dat macht de verkeerde impact en invloed heeft? Met macht is er op zich niks verkeerd. Als het op gepaste wijze voor gepaste doelen wordt ingezet. Scherp geformuleerd gaat macht over ‘het vermogen om zijn wil tegen weerstand door te zetten’. (Bauer-Jelinek) Doorzetten als je aan je noden wil voldoen. Nog anders gezegd is macht ‘de actieve mogelijkheid zonder voorafgaande toestemming van de ander veranderingen tot stand te brengen in diens reële situatie’.(Rahner) Macht is er ook in soorten: Ik maak in mijn boek ‘Risico verzilveren. Over wendbaar en onverstoorbaar leiderschap’ graag gebruik van enkele gedachten van Mauk Mulder, een Nederlandse autoriteit op vlak van denken over macht. In logica van de macht onderscheid hij vier soorten macht : 1.sanctiemacht houdt in dat je kunt belonen of straffen. Als leider kan je bijvoorbeeld een bonus geven, iemand wel of niet promoveren, enz. 2.formele macht, daarover beschikt bijvoorbeeld de belastingambtenaar die jou kan beboeten na de controle van je boeken of de politie die je rijbewijs kan afnemen. 3.expertmacht ontleen je aan je expertise. Het advies van mijn geneesheer zal ik op basis van zijn/haar expertise makkelijker ter harte nemen. 4.model- of identificatiemacht heeft iemand over mij, omdat ik zoals die persoon wil zijn en handelen. Hij of zij inspireert me. Dit laatste ligt al dicht bij gezag. Ik wil iemand volgen omdat ik hem wil volgen omwille van de credibiliteit en vertrouwen die hij/zij bij mij opgebouwd heeft. Als je je macht gedoseerd en op het gepaste moment inzet en er niet te veel gebruik of misbruik van maakt zal je macht langzaam maar zeker omgezet worden in gezag. Als je je macht teveel gebruikt of misbruikt creëer je een omgeving waarin je misschien gevolgd wordt, of men de indruk wekt je te volgen omwille van de schrik of angst voor de mogelijke gevolgen als men dat niet zou doen. Je maakt het meer en meer psychologisch onveilig voor mensen in je omgeving. Hier begint het risico te ontstaan dat je als persoon en leider geïsoleerd geraakt en minder echte verbinding hebt met je mensen en zo niet meer het beste van je team, organisatie en samenleving naar boven haalt. Het risico ontstaat dat er potentieel en mogelijkheden niet benut worden. Het neerwaarts risico neemt toe, het opwaarts risico neemt af.

Elke twee weken kiest Frank Philippaerts, partner bij FLY, een citaat dat hem is bijgebleven en dat op een of andere manier aansluit bij ons werk als leiderschap coaches, trainers en consultants bij FLY. “Hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt.” Deze keer een zin waarvan de oorsprong mij onbekend is. (Ik zou begot niet weten wie dat voor het eerst bedacht en neergeschreven heeft. In dit geval doet het er ook niet echt toe, denk ik.) Bovenstaand zinnetje is het eerste van een aantal ‘rules of engaments’ die we bij de aanvang van leiderschapstrajecten en teamcoachings met alle aanwezigen afspreken. Die afspraken maken het onder andere mogelijk om op een zo veilig en effectief mogelijke manier te leren - van, met en over elkaar. Deze paradoxaal klinkende afspraak (en zin) is er een die vaak binnenkomt en blijft hangen. Twee weken geleden nog, bijvoorbeeld, werkte ik met het directieteam van een ambitieuze en snelgroeiende onderneming. Ik heb het voorrecht al enkele jaren met hen te kunnen samenwerken. Bij de check in (we gingen twee dagen off site) zei een van hen dat ze zich die zin heel goed herinnerde van een vorige teamcoaching. En waarschijnlijk bedoelde ze daar ook mee dat ze had ervaren dat in alle openheid, kwetsbaarheid en transparantie oprechte gesprekken voeren met elkaar de kansen op wederzijds begrip én gedragen beslissingen doet toenemen. Belangrijk bij dat zinnetje is dat het niet gaat over ’geven om te krijgen’, het gaat niet om een koele transactie. Het heeft eerder te maken met de overdachte en doorvoelde keuze en bereidheid om je te tonen in al je kwetsbaarheid. Dat is geen oproep om in je blootje te gaan staan als het te koud is of er hagel uit de lucht kan vallen. De juiste condities – denk onder andere aan vertrouwen, veiligheid, vertrouwelijkheid - dienen aanwezig te zijn om de mist in de kamer te laten optrekken. De onderliggende paradox is dat je de kans op veiligheid in je team of bij andere gesprekken net ook vergroot door meer van jezelf te laten zien. Vaak wordt dat door anderen ervaren als een uitnodiging om ook zelf de maskers en andere pantsers af te zetten zodat besproken kan worden wat echt belangrijk is voor het team en de organisatie: hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt. (Een andere rule of engagement bij aanvang van onze programma’s is “what happens in Vegas, stays in Vegas.” Die werd oorspronkelijk bedacht door een Amerikaans reclamebureau dat een campagne voor Las Vegas maakte als toeristische bestemming. ‘Nuff said.) Afbeelding: Dit krijg je als je een afbeelding laat generen door een AI machine, met als opdracht: “polaroid foto die in figuurlijk betekenis illustreert dat hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt in een professionele relatie op vlak van psychologische veiligheid en feedback”. Heerlijk toch?